Υποστηρικτές της θεωρίας συνομωσίας παραθέτουν τα λόγια του συνταξιούχου αναπληρωτή διευθυντή της πυροσβεστικής της Νέας Υόρκης, Vincent Dunn, ο οποίος είπε: «Δεν έχω δει ποτέ λιωμένο χάλυβα σε πυρκαγιά κτιρίου.»Αλλά παραλείπουν βολικά το δεύτερο ήμισυ της πρότασής του: «Αλλά έχω δει πολύ στριμμένο, λυγισμένο και καμπυλωμένο κρεμασμένο χάλυβα. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι ο χάλυβας προσπαθεί να διασταλεί και προς τα δύο άκρα, αλλά όταν δεν μπορεί να διασταλεί άλλο, λυγίζει και κάνει ρωγμές στο τσιμέντο που το περιβάλει."
Μία τακτική που χρησιμοποιείται από υποστηρικτές της συνωμοσίας που εκνευρίζει τους μηχανικούς είναι η χρήση του επιχειρήματος του αχυρένιου άνδρα, το οποίο είναι όταν επαναλαμβάνεται η θέση του αντιπάλου αλλά προσεκτικά αναδιατυπώνεται ώστε να γίνεται πιο ασθενής και προφανώς ψευδή. Εδώ, οι υποστηρικτές της συνωμοσίας έχουν εκ νέου αναδιατυπώσει την θέση των μηχανικών ώστε να αναφέρει ότι η φωτιά στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου έλειωσε τον χάλυβα. Αυτό δεν είναι αλήθεια, όπως και δεν υπήρξε τέτοιος ισχυρισμός, καθώς στην πραγματικότητα το λιώσιμο δεν ήταν ούτε αναγκαίο για την κατάρρευση ούτε το δυνατόν με το ποσό της θερμότητας που ήταν διαθέσιμο.
Ας εξετάσουμε τους αριθμούς μία ακόμη φορά, αν δεν τα έχετε βαρεθεί κατά τα τελευταία έξι χρόνια. Ο χάλυβας τήκεται, ή υγροποιείται, στους 1510 ° C. Ας το βάλουμε αυτό στην άκρη, διότι κανείς δεν ισχυρίζεται ότι ήταν τόσο θερμά, και δεν ήταν αυτό που συνέβη. Τα καύσιμα των αεριωθούμενων(jet fuel) καίγονται σε θερμοκρασία μέχρι και 815 ° C. Μέσα σε 10 λεπτά περίπου, το καύσιμο αεριωθούμενων είχε εξαντληθεί, και στη συνέχεια η πυρκαγιά μαινόταν από το ίδιο το κτίριο: έπιπλα, χαλιά, κουρτίνες, χαρτιά, οτιδήποτε, και θερμοκρασίες λίγο πριν από την κατάρρευση φτάσανε το ανώτατο 1000 ° C. Αυτά σύμφωνα με την έρευνα του Εθνικού Ινστιτούτου Προτύπων και Τεχνολογίας, από την ανάλυση της ζημίας από την θερμότητα στα υπολείμματα, όπως και από προσομοιώσεις με χρήση μοντέλου υπολογιστικής ρευστοδυναμικής προσομοίωσης, γνωστό ως Fire Dynamics Simulator. Σύμφωνα με το American Institute of Steel Construction, "Ο χάλυβας χάνει περίπου το 50 τοις εκατό της δύναμή του στους 593 ° C, και στους 982 ° C πιθανότατα η δύναμή του είναι λιγότερο από 10 τοις εκατό." Ακόμη και οι χαμηλότερες θερμοκρασίες στο εσωτερικό της πυρκαγιάς ήταν θερμότερες από τις ανώτερες θερμοκρασίες κατά τις οποίες τα δικτυώματα χάλυβα θα μπορούσαν να διατηρήσουν την ακεραιότητά τους.
Αλλά για να στέκει η θεωρία συνομωσίας, θα πρέπει να απορρίψει κανείς όλες τις δηλώσεις του κάθε υπαλλήλου ή ανεξάρτητου οργανισμού, διότι θα μπορούσαν όλα να είναι μέρος της συνωμοσίας. Τα μόνα στοιχεία που θα θεωρούνται αξιόπιστα είναι αυτά τα οποία διαφέρουν σημαντικά από τις επίσημες εκθέσεις. Ακόμη και η ΄΄εμπειρογνώμον΄΄ Rosie O'Donnell μας είπε «Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που πυρκαγιά λιώνει χάλυβα."
Αλλά τότε, στις 29 Απριλίου του 2007, η φωτιά έλιωσε χάλυβα για δεύτερη φορά στην ιστορία. Ένα ατύχημα συνέβη σε αυτοκινητόδρομο στο Oakland της Καλιφόρνια που μας έκανε όλους να ρίξουμε μια δεύτερη ματιά. Ένα φορτηγό-δεξαμενή που μετάφερε 32.555 λίτρα βενζίνης έχασε τον έλεγχο και έπεσε στη υπερυψωμένη διάβαση MacArthur Maze, ένας κόμβος συγκλινουσών αυτοκινητόδρομων που οδηγούσε τα αυτοκίνητα από τις οδούς 24, 80, 580, 880, και 980 στα διόδια Oakland Bay Bridge του Σαν Φρανσίσκο. Τα καύσιμα αναφλέγηκαν και καίγονταν έντονα για αρκετές ώρες, αλλά πήρε μόνο μερικά λεπτά για τη κατασκευή πάνω από τις φλόγες να καταρρεύσει και να πέσει στο έδαφος από κάτω. Ο διευθυντής της Cal Trans, της κρατικής αρχής μεταφορών της Καλιφόρνιας, δήλωσε ότι η θερμότητα από τη φωτιά έλιωσε τους δοκούς χάλυβα και τις βίδες που υποστήριζαν το συγκεκριμένο τσιμεντένιο δρόμο. Είπε "Αν έχετε αυτό το είδος της θερμότητας, θα έχει αυτό το είδος αντίδρασης. Δεν μας εξέπληξε αυτό που συνέβη."
Τα τεράστια δοκάρια τύπου Ι ενσωματωμένα στην δομή της διάβασης του αυτοκινητόδρομου είναι πολύ παχύτερα και βαρύτερα από τα ελαφρά χαλύβδινα, δικτυώματα υποστήριξης των ορόφων του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου. Η ταχεία και γραφική φύση του ατυχήματος και της αποτυχίας αυτής έδειξε μια και καλή πόσο εύκολο είναι για τη θερμότητα να μαλακώσει τον χάλυβα αρκετά ώστε να λυγίσει, και ότι αυτό το λύγισμα είναι το μόνο που χρειάζεται για να καταρρεύσει μια κατασκευή. Στο Oakland, αυτά τα γιγάντια δοκάρια δεν λύγησαν απλά, αλλά στράβωσαν σαν να ήταν φτιαγμένα από πηλό.
Ευτυχώς, η κατάρρευση του αυτοκινητόδρομου είχε και μια θετική μεριά. Οι μηχανικοί ανάπνευσαν παντού με ένα αναστεναγμό ανακούφισης, δεδομένου ότι αυτό το συμβάν ήταν ένα χαστούκι για την θεωρία συνωμοσίας. Τώρα ίσως όλοι αυτοί θα κλείσουν το στόμα τους και θα πάνε σπίτι τους, έτσι; Ίσως ακόμη και να κλείσουν τις ιστοσελίδες τους. Αλλά συνέβη αυτό; Μπα!. Θυμηθείτε τη λογική των υποστηρικτών θεωριών συνωμοσίας: Αποδεικτικά στοιχεία κατά της θεωρίας τους είναι πραγματικά αποδεικτικά στοιχεία υπέρ της συνωμοσίας. Μέσα σε λίγες ώρες, τα blogs των συνωμοσιολόγων και οι ιστοσελίδες κατηγορούσαν την κυβέρνηση ότι σχεδίασε την κατάρρευση του αυτοκινητόδρομου Όκλαντ σε μια προφανή προσπάθεια να ενισχύσει την επίσημη εκδοχή των γεγονότων στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου.
Από τρία βασικά επιχειρήματα που έχουν προταθεί κρατιέται αυτή η συνωμοσία. Πρώτον, φαίνεται απλώς συνεπής με ό, τι μια διαβολική κυβέρνηση θα μπορούσε να κάνει. Αλλά, όπως και η πλειοψηφία των "αποδεικτικών στοιχείων" της θεωρίας συνωμοσίας 9/11 (9/11 conspiracy) το γεγονός ότι εμφανίζονται συνεπή με μία πιθανότητα ,ταυτόχρονα μαζί με άλλες, δεν είναι καθόλου απόδειξη ότι αυτή η πιθανότητα είναι η αληθινή.
Δεύτερον, αυτή η πυρκαγιά ήταν σε εξωτερικό χώρο, και δεν ήταν μονωμένη μέσα σε κάποιο κτίριο. Για κάποιο λόγο οι υποστηρικτές της συνωμοσίας έχουν μετατρέψει αυτό το γεγονός ανάποδα, λέγοντας ότι μια ανεξέλεγκτη εξωτερική φωτιά παγιδεύει την θερμότητα καλύτερα από μια κλειστή φωτιά. Αυτή η λογική είναι πολύ περίεργη για να προσπαθήσω να την αντιμετωπίσω εδώ. Δεν έχει καμία σχέση με την διαθεσιμότητα του οξυγόνου, το οποίο ήταν το μόνο υποθετικό επιχείρημα που θα μπορούσα να σκεφτώ, καθώς οι πυρκαγιές στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου δεν τρέφονταν μόνο από τρύπες με μέγεθος αεροπλάνου στην πλευρά του κτιρίου, αλλά και από εκατομμύρια κυβικά οξυγόνου στο εσωτερικό των κτιρίων.
Τέλος, οι υποστηρικτές της συνωμοσίας υποστηρίζουν ότι από το σύνολο των εκατοντάδων χιλιάδων διαβάσεων αυτοκινητοδρόμων της χώρας, πώς μπόρεσε αυτό το ατύχημα να τύχει να γίνει σε ένα από τους πιο πολυσύχναστους κόμβους, στην πιο πολυσύχναστη γέφυρα, σε μια από τις αστικές περιοχές με την μεγαλύτερη κυκλοφοριακή συμφόρηση της χώρας ? Αν ήθελε κανείς να επιλέξει συνειδητά το σημείο που θα δημιουργούσε την μεγαλύτερη αναστάτωση και θα ήταν ιδιαίτερα ορατό σε όλη την χώρα, αυτό θα ήταν πολύ πιθανόν το σημείο που θα επέλεγε. Τα δύο τμήματα που καταστράφηκαν εξυπηρετούσαν 160.000 αυτοκίνητα την ημέρα. Ποιες είναι οι πιθανότητες ότι σε αυτό το σημείο θα μπορούσε να συμβεί ένα τέτοιο ατύχημα; Σχεδόν αδύνατο. Είναι προφανές ότι, αυτήν η θέση πρέπει να έχει επιλεγεί σκόπιμα. Η μόνη πιθανή εξήγηση είναι ότι το ατύχημα έχει σκηνοθετηθεί από την κυβέρνηση.
Είναι δύσκολο να αντιμετωπίσει κανείς αυτό το είδος της λογικής. Έτσι, λέω, μην κάνετε καν τον κόπο. Οι άνθρωποι που είναι αρκετά έξυπνοι για να ξέρουν καλύτερα, και με επαρκή μόρφωση ώστε να κατανοούν τις φυσικές επιστήμες, και όμως εξακολουθούν να πιστεύουν τις θεωρίες συνομωσίας, είναι πέρα από κάθε βοήθεια. Μην χάνετε την αναπνοή σας για αυτούς. Και ακόμα, μην ανησυχείτε ότι οι φαντασιώσεις τους τελικά θα καταλήξουν στα βιβλία της ιστορίας, και θα μολύνουν τα παιδιά σας περισσότερο από ό, τι θα πρέπει να ανησυχείτε ότι τα σχολεία θα αρχίσουν τη διδασκαλία της θεωρίας της επίπεδης Γής. Οι θεωρίες συνωμοσίας είναι ψευδείς, έτσι είναι αναπόδεικτες, και όλα τα αποδεικτικά στοιχεία θα είναι πάντα εις βάρος τους. Ποτέ δεν πρόκειται να εξαφανιστούν, και ποτέ δεν πρόκειται να κλείσουν το στόμα, και όσο παρανοϊκός έως προσβλητικός είναι ο πόθος τους προς τους πολιτισμένους ανθρώπους, έχουν κάθε δικαίωμα να παρουσιάζουν και να υποστηρίζουν την άποψή τους. Αυτό είναι το μάθημα για τα παιδιά σας. Δείξτε στα παιδιά σας τα γεγονότα για το τι συνέβη, και εξηγήστε γιατί οι τρομοκράτες έκαναν ό, τι έκαναν - αυτό είναι το εύκολο μέρος - και στη συνέχεια, αναπτύξτε το μάθημα για τη σημασία της ελευθερίας του λόγου. Καλύτερα τα παιδιά σας να ακούσουν πρώτα για αυτές τις θεωρίες συνωμοσίας, στο πλαίσιο ενός παραδείγματος της προστασίας της ελεύθερης έκφρασης ακόμα και μιας προσβλητικής ιδέας.
Brian Dunning
Μετάφραση: Αγαπίδης Κυριάκος
Για να το ακούσετε ή διαβάσετε στα Αγγλικά καντε κλικ εδώ
Δευτέρα 8 Φεβρουαρίου 2010
Δίδυμοι Πύργοι - Ελιωσε ο Χαλυβας:
Παρασκευή 29 Ιανουαρίου 2010
ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ: Καθαρό νερό ή καθαρή ανοησία;
Ο Samuel Hahnemann (Σαμουήλ Χάινεμαν) ήταν ένας Γερμανός γιατρός. Στα τέλη του 18ου αιώνα , όλες οι ιατρικές καταστάσεις θεωρούνταν πως προκαλούνταν από μια ανισορροπία στα τέσσερα βασικά σωματικά υγρά: αίμα, φλέγμα, μαύρη χολή, και κίτρινη χολή. Η συνηθισμένη ιατρική πρακτική ήταν να επιχειρήσει ο γιατρός να εξισώσει τα υγρά με τέτοιου είδους πρακτικές, όπως αφαίμαξη, καθαρτικά, ή χρήση βδελλών. Ο Hahnemann παρατήρησε ότι οι πρακτικές αυτές προκαλούσαν συχνά περισσότερα προβλήματα από επέλυαν, και έτσι αποφάσισε να δημιουργήσει ένα καλύτερο, πιο ασφαλή τρόπο για την εξισορρόπηση των τεσσάρων υγρών. Θεώρησε ότι ο οργανισμός μπορεί να είναι σε θέση να εξισορροπήσει τα δικά του υγρά, αν τους δοθεί ένα είδος "φόρας" με τη χορήγηση μιας μικρής δόσης από το δηλητήριο ή την τοξίνη η οποία υποψιάζεται ότι έχει προκαλέσει την ανισορροπία. Και κάλεσε αυτό: «νόμο των ομοίων». Το προφανές πρόβλημα ήταν ότι η χορήγηση δηλητηρίων και τοξινών θα σκότωνε τον ασθενή, έτσι επινόησε ένα σύστημα μαζικής αραίωσης των συστατικών με νερό. Ο Hahnemann ισχυρίστηκε πως όσο μεγαλύτερη είναι η αραίωση τόσο μεγαλύτερη είναι η επίδραση στην εξισορρόπηση σωματικών υγρών, και το ονόμασε αυτό: «νόμο της απειροελάχιστων». Οι αραιώσεις του ήταν τόσο υψηλές όσο το 1 στα 1030. Η αναλογία αυτή είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από ένα κόκκο άμμου σε όλες τις ερήμους και όλες τις παραλίες και ωκεανούς στη Γη. Δημοσίευσε την θεωρία του το 1807, και έτσι η ομοιοπαθητική γεννήθηκε.
Και τότε ο Hahnemann έκανε μια πολύ λεπτή, πολύ έξυπνη, μικρή κίνηση. Κατασκεύασε μια λέξη. Η λέξη που εφηύρε είναι αλλοπαθητική. Η Αλλοπαθητική είναι το όνομα που ο Hahnemann έδωσε για όλες τις τεκμηριωμένες ιατρικές επιστήμες. Καλά διαβάσατε: Κάθε ιατρικός κλάδος που έχετε ακούσει ποτέ - συμπεριλαμβανομένων εσωτερική παθολογία, ογκολογία, νευρολογία, καρδιολογία, ψυχιατρική, παθολογία, χειρουργική, λοιμώδεις νόσοι, αιματολογία, γηριατρική, γαστρεντερολογία, οφθαλμολογία, ακτινολογία, ορθοπεδική, νεφρολογία, ουρολογία, φαρμακολογία, επείγουσα ιατρική και εντατική θεραπεία ,όλα είναι απλά αλλοπαθητική. Αλλοπαθητική είναι μόνο μία λέξη, έτσι δεν είναι καλύτερη από την ομοιοπαθητική. Είναι ίσα. Έχετε τον συλλογισμό ενός άνθρωπος πριν από 200 χρόνια από τη μία πλευρά, και από την άλλη έχετε τα πάντα που η ιατρική επιστήμη έχει διδάξει εκατοντάδες χιλιάδες ερευνητές από τότε. Ομοιοπαθητική εναντίον αλλοπαθητικής. Είναι ωραίο να είσαι σε θέση να απορρίψεις έτσι εύκολα τόσο πολλά με μία μόνο λέξη. Αυτό καθιστά δυνατή την προσφορά στους αθώους ασθενείς την Πόρτα 1 ή την Πόρτα 2. Χωρίς περαιτέρω γνώση σχετικά με όποια επιλογή πέρα από το μιας-λέξης-όνομα, το αθώο θύμα πιθανότατα θα λάβει όποια τον συμβουλέψουν.
Η ομοιοπαθητική μοιράζεται ένα πολύ σημαντικό στοιχείο με τα περισσότερα άλλα εναλλακτικά συστήματα ιατρικής. Αναπτύχθηκε πριν από πολύ καιρό, από έναν άνθρωπο, κατά τη διάρκεια μιας εποχής όταν σχεδόν τίποτα χρήσιμο ή αληθινό ήταν γνωστό για την ιατρική, και είναι υποχρεωμένη να παραμείνει αυστηρά παγωμένη χρονικά με την ίδια αρχική αρχαία κοσμοθεωρία. Η ομοιοπαθητική, όπως και άλλα εναλλακτικά συστήματα ιατρικής, δεν έχει, δεν μπορεί, δεν πρέπει να αναπτυχθεί, να εξελιχθεί, ή να βελτιωθεί καθώς μαθαίνουμε περισσότερα για το ανθρώπινο σώμα. Αν το έκανε και προσαρμόζονταν στις νέες γνώσεις, θα έπαυε να είναι ομοιοπαθητική και θα ήταν κάτι διαφορετικό.
Αυτή η δυνατότητα του να συμπεριλαμβάνει και να προσαρμόζεται στις νέες γνώσεις είναι η κεντρική δύναμη της σύγχρονης ιατρικής. Όταν μαθαίνουμε νέα πράγματα για το σώμα, όταν βρίσκουμε έναν καλύτερο τρόπο για τη θεραπεία μίας ασθένειας, προσαρμοζόμαστε. Δημοσιεύουμε τα αποτελέσματα και εκπαιδεύουμε τους γιατρούς στις τις νέες τεχνικές. Κάθε μέρα, η βάση γνώσεων πάνω στην οποία η σύγχρονη ιατρική έχει βασιστεί μεγαλώνει. Η συλλογική εμπειρία των ερευνητών και των γιατρών μεγαλώνει. Αλλά για την ομοιοπαθητική, καθώς και για άλλα εναλλακτικά συστήματα ιατρικής, η βάση γνώσεων παραμένει παγωμένη στο 1807. Τα φάρμακα για το AIDS, για παράδειγμα, είναι πολύ καλύτερα σήμερα από ό, τι ήταν μόλις πριν από δέκα χρόνια, και δέκα χρόνια από τώρα, θα είναι ακόμα καλύτερα (μπορεί να υπάρχει ακόμη και θεραπεία). Αλλά με την ομοιοπαθητική, το AIDS αντιμετωπίζεται με τον ίδιο τρόπο που κάθε άγνωστη ασθένεια αντιμετωπίζονταν το 1807: με ένα φιαλίδιο νερού, που ενδεχομένως να περιέχει μερικά μόρια από μια ουσία που ελπίζουμε να διεγείρει την ισορροπία των σωματικών υγρών.
Οι αραιώσεις των ομοιοπαθητικών προϊόντων που πωλούνται σήμερα κυμαίνονται συνήθως από 6X να 30X. Αυτό είναι το σύστημα ομοιοπαθητικής για τη μέτρηση της αραίωσης, και δεν σημαίνει 1προς 6 ή 1 προς 30. Το Χ αντιπροσωπεύει το λατινικό αριθμό 10. Μια 6X αραίωση: είναι ένα μέρος σε 106, ή σε ένα στο εκατομμύριο(1 ppm). Μια αραίωση 30X σημαίνει ένα μέρος στα 10^30, ή 1 ακολουθούμενο από 30 μηδενικά. Μερικά προϊόντα που κυκλοφορούν στην αγορά χρησιμοποιούν ακόμα και την κλίμακα C, τον λατινικό αριθμό 100.Μια 30C αραίωση είναι 1 στα 100^30. Αυτός είναι ένας εντυπωσιακός αριθμός! Είναι 1 ακολουθούμενο από 60 μηδενικά, ίσο περίπου με τον αριθμό των ατόμων στο γαλαξία μας. Το 1807, γνώριζαν περισσότερα για τα μαθηματικά και τη χημεία από ό, τι γνώριζαν για την ιατρική, και ήταν γνωστό ότι υπάρχει μια μέγιστη δυνατή αραίωση στη χημεία. Μερικές δεκαετίες αργότερα έγινε γνωστό ότι η αραίωση αυτή έχει σχέση με την σταθερά του Avogadro, περίπου 6 × 10^23. Πέρα από αυτό το όριο, όπου πολλές αραιώσεις του Hahnemann υπάρχουν, στην πραγματικότητα δεν είναι πλέον αραιώσεις αλλά θεωρούνται χημικώς καθαρό νερό. Έτσι ο Hahnemann σχεδίασε μια λύση. Ο Hahnemann πίστευε ότι αν ένα διάλυμα ταραχθεί αρκετά, το νερό θα διατηρήσει ένα πνευματικό αποτύπωμα της αρχικής ουσίας, και θα μπορούσε στη συνέχεια να αραιωθεί χωρίς όριο. Το νερό, προστίθενται συχνά σε χάπια ζάχαρης για τα φάρμακα που προορίζονται να ληφθούν σε μορφή χαπιού. Έτσι, όταν αγοράζετε τα ομοιοπαθητικά χάπια που πωλούνται σήμερα, πραγματικά αγοράζετε ζάχαρη, νερό ή αλκοόλ που «αποτυπώνουν» (έλλειψη ενός καλύτερου όρου) κάποια συγκεκριμένη ουσία. Η ίδια η ουσία δεν παραμένει πλέον, εκτός μερικά μόρια ( σε εκατομμυριοστά μέρη) στις χαμηλότερες αραιώσεις.
Ας εξετάσουμε πάλι τον αριθμό του Avogadro. 6×10^23 άτομα ονομάζεται ένα mole, ένας όρος με τον οποίο κάθε σπουδαστής χημείας είναι εξοικειωμένος. Πόσο μεγάλος είναι αυτός ο αριθμός; Λοιπόν, αν είχε 500 φύλλα χαρτί, θα είχατε μια στοίβα περίπου 6 εκατοστά, όπως μια δεσμίδα που αγοράζετε σε κατάστημα χαρτικών. Αν είχατε 6×1023 φύλλα χαρτιού, η στοίβα σας θα έφθανε από τη Γη στον ήλιο. Και δεν είναι μόνο αυτό: θα φθάσει για να καλύψει την απόσταση τετρακόσιες εκατομμύρια φορές. Σκέψου το για μια στιγμή. Ένα φύλλο χαρτιού, σε μια στοίβα που είναι 400.000.000 φορές η απόσταση από τη Γη στον ήλιο. Αυτή είναι μία τυπική ομοιοπαθητική αραίωση. Ακούγεται αρκετά ισχυρό, έτσι δεν είναι;
Μια εξήγηση που δίνουν ορισμένοι ομοιοπαθητικοί είναι ότι λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο όπως ένα εμβόλιο: βάζοντας ένα μικρό ποσό από τον παράγοντα που προκαλεί την ασθένεια στο σώμα - δεν αρκεί για να προκαλέσει την ασθένεια, αλλά είναι αρκετό για την εκκίνηση της φυσικής άμυνας του οργανισμού να αγωνιστεί για να αντιμετωπίσει την νόσο. Λοιπόν, αυτός είναι πράγματι ο τρόπος που ένα εμβόλιο λειτουργεί, αλλά δεν έχει να κάνει τίποτα με τον τρόπο που ορίζεται από τον Hahnemann η ομοιοπαθητική. Τα εμβόλια χρησιμοποιούνται για την πρόληψη μιας ασθένειας η οποία δεν υφίσταται ακόμη στον οργανισμό, ενεργοποιώντας την παραγωγή αντισωμάτων προληπτικά. Η ομοιοπαθητική χρησιμοποιείτε για την καταπολέμηση των ασθενειών που υπάρχουν ήδη στο σώμα και άρα αντισώματα είναι ήδη στην παραγωγή. Ο αριθμός των αντισωμάτων που προκλήθηκε σε παραγωγή από ένα εμβόλιο μπορεί να μετρηθεί στην κυκλοφορία του αίματος, ενώ η ομοιοπαθητική δεν έχει σκοπό, και δεν μπορεί να παράγει κάποια μετρήσιμη αντίδραση. Τα εμβόλια εισάγουν αδρανή εκδόσεις των παθογόνων μικροβίων στο σώμα, ενώ οι ομοιοπαθητικές ουσίες είναι οι ίδιες με εκείνες που προκαλούν την ασθένεια. Τέλος, και πιο προφανές, τα εμβόλια περιέχουν μια μεγάλη και πλήρως μετρήσιμη ποσότητα του δραστικού συστατικού, ενώ τα ομοιοπαθητικά φάρμακα δεν περιέχουν μετρήσιμα δραστικά συστατικά. Έτσι, για την ομοιοπαθητική μπορούμε πράγματι να πούμε ότι δουλεύει ακριβώς όπως ένα εμβόλιο; Καλά, τουλάχιστον, λειτουργεί ακριβώς όπως ένα πνευματικό αποτύπωμα του εμβολίου.
Τότε γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι ισχυρίζονται ότι λειτουργεί, και ορκίζονται για αυτό. Η ομοιοπαθητική έχει δοκιμαστεί ξανά και ξανά, και αν και οι περισσότερες μελέτες δείχνουν τα αποτελέσματά της να είναι συνεπή με την επίδραση του εικονικού φαρμάκου(placebo), ένας εκπληκτικά μεγάλος αριθμός μελετών δείχνουν ότι η ομοιοπαθητική έχει αποτελέσματα ανώτερα του εικονικού φαρμάκου. Αλλά σε κάθε μία από αυτές τις περιπτώσεις, αμφιβολίες έχουν εκφραστεί σχετικά με την ποιότητα των αποδεικτικών στοιχείων στις μελέτες. Σύμφωνα με το National Institute of Health(Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας Αμερική): "Προβλήματα περιλαμβάνουν αδυναμίες στο σχεδιασμό ή / και στην υποβολή εκθέσεων, στην επιλογή των τεχνικών μέτρησης, στον μικρό αριθμό συμμετεχόντων και δυσκολίες στην αναπαραγωγή των αποτελεσμάτων". Μία αγαπημένη μελέτη των ομοιοπαθητικών είναι από το British Medical Journal(Βρετανικό Ιατρικό περιοδικό) το 1991, μια μετά-ανάλυση 107 ελεγχόμενων δοκιμών σε διάστημα 25 χρόνων. Η πλειοψηφία των μελετών έδειξε κάποια θετικά αποτελέσματα, και ομοιοπαθητικοί σταματάνε εκεί. Σταματάνε λίγο πριν το τελικό συμπέρασμα της εν λόγω έρευνας, το οποίο ήταν "Αυτή τη στιγμή τα στοιχεία των κλινικών δοκιμών είναι θετικά, αλλά δεν αρκούν για να εξαχθούν οριστικά συμπεράσματα, διότι οι περισσότερες από τις δοκιμές ήταν χαμηλής μεθοδολογικής ποιότητας και λόγω του άγνωστου ρόλου της μεροληψίας δημοσίευσης". Αν θέλετε μετάφραση του όρου «μεροληψία δημοσίευσης", αυτό σημαίνει ότι οι μελέτες που δείχνουν θετικά αποτελέσματα, πραγματοποιήθηκαν ή / και δημοσιεύτηκαν από τον ίδιο τον κλάδο της ομοιοπαθητικής. Το British Medical Journal συνέχισε λέγοντας : "Αυτό δείχνει ότι υπάρχει μια λογική περίπτωση για την περαιτέρω αξιολόγηση της ομοιοπαθητικής, αλλά μόνο μέσα από καλά εκτελεσμένες δοκιμές."
Λοιπόν, καλή σας τύχη, κύριοι. Η βρετανική κοινωνία των ομοιοπαθητικών δήλωσε: "Έχει αποδειχθεί πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή(randomized controlled trial) δεν είναι κατάλληλο ερευνητικό εργαλείο με το οποίο μπορεί να δοκιμαστεί η ομοιοπαθητική." Με άλλα λόγια, η ομοιοπαθητική έχει δώσει στον εαυτό της μία Βγες-Από-Την-Φυλακή κάρτα. Οι δοκιμές δεν είναι κατάλληλες για την δοκιμασία της. Εάν εκτελέσετε μια κλινική δοκιμή, και βρείτε ότι η ομοιοπαθητική δεν είναι πιο αποτελεσματική από το εικονικό φάρμακο, ο λόγος της αποτυχίας είναι ότι η ομοιοπαθητική δεν θα πρέπει να δοκιμαστεί. Ισχυρισμός ασυλίας από τον επιστημονικό έλεγχο θα πρέπει να ξεχωρίζει ως μια τεράστια κόκκινη σημαία(red flag). Όταν ακούτε κάποιον να υπερασπίζεται τον ισχυρισμό του, δηλώνοντας ότι η επίδρασή του δεν μπορεί να ανιχνευθεί μέσω κάποιου τεστ, να είστε σκεπτικοί.
Το θετικό της ομοιοπαθητικής είναι ότι δεν πρόκειται να πληγώσει κανέναν, δεδομένου ότι στερείται κάθε μετρήσιμου δραστικού συστατικού. Και όταν χρησιμοποιείτε για αντιμετώπιση καταστάσεων που δεν είναι απειλητικές για τη ζωή, όπως πονοκεφάλους ή κούραση, δεν υπάρχει βλάβη. Γίνετε τεράστια ζημιά όταν επαγγελματίες ή ιδιοκτήτες καταστημάτων συστήνουν ομοιοπαθητική ως υποκατάστατο για την πραγματική ιατρική περίθαλψη όταν μια σοβαρή ασθένεια υπάρχει. Να είστε σε εγρήγορση, και να προστατεύετε την υγεία της οικογένειάς σας, των φίλων σας, και του εαυτού σας.
Brian Dunning
Μετάφραση: Αγαπίδης Κυριάκος
Για να το ακούσετε ή διαβάσετε στα Αγγλικά καντε κλικ εδώ
Πέμπτη 28 Ιανουαρίου 2010
ΠΩΣ ΝΑ ΕΝΤΟΠΙΣΕΤΕ ΤΙΣ ΨΕΥΔΟ-ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ
Ο Καρλ Σάγκαν (Carl Sagan) ήταν ένας από τους πρώτους που δημιούργησε μια εργαλειοθήκη για να ξεχωρίζει κανείς την επιστήμη από την ψευδό-επιστήμη όταν δημοσίευσε το ‘Demon Hunted World’ το 1996. Ο «Μηχανισμός Εντοπισμού Σαχλαμάρας» ήταν μια λίστα οδηγιών για να βοηθήσει τον μέσο άνθρωπο να εντοπίσει σφάλματα λογικής και άλλες κοινές πλάνες και λάθη σε δημοφιλή ψευδό-επιστημονικούς ισχυρισμούς. Πολλά άλλα μεγάλα μυαλά έχουν συνεχίσει αυτήν την παράδοση και έτσι σήμερα έχουμε πολλές παρόμοιες λίστες. Για να αυξήσω την σύγχυση, αποφάσισα να συγκεντρώσω μερικές από τις καλύτερες, να τις ανακατέψω, να διαλέξω τα καλύτερα σημεία και να τα αποστάξω σε μία λίστα. Στην σύνταξη αυτής της λίστας, χρωστώ ευγνωμοσύνη στον Δόκτωρ Stephen Barrett από το Quackwatch.org, στον Δόκτωρ Tom Perls του AntiAgingQuackery.org, στον δόκτωρ Michael Shermer από τον σκεπτικιστικό σύλλογο και βέβαια στον δόκτωρ Carl Sagan. Όλοι τους έχουν αφιερώσει πολλά χρόνια δουλειάς προστατεύοντας το αθώο πληθυσμό από επιβλαβή και αναληθή ψευδό-επιστημονικούς ισχυρισμούς. Δεν είναι τυχαίο που κοινά μοτίβα υπάρχουν στις δουλειές τους.
Κατασκεύασα μία λίστα 15 σημείων που αποκαλώ: Πώς να εντοπίσετε μία ψευδό-επιστήμη. Όταν ακούτε κάποιο ισχυρισμό για ένα καινούριο προϊόν, μια νέα ανακάλυψη, ή μία παραφυσική ικανότητα περάστε την από αυτές τις 15 ερωτήσεις και θα έχετε μια πολύ καλή άποψη για την αξία της.
1-Καλύπτει ο ισχυρισμός τις προϋποθέσεις για μία θεωρία;
Πολύ λίγοι ισχυρισμοί που δεν είναι αληθινοί μπορούν να χαρακτηρισθούν ως θεωρίες. Ας δούμε τα 4 κύρια στοιχεία που μία θεωρία πρέπει να έχει. 1) Μία θεωρία πρέπει να προέρχεται και να υποστηρίζεται καλά από πειραματικά αποδεικτικά στοιχεία. Μη επίσημες ή μη επαρκώς εμπεριστατωμένες αναφορές δεν είναι δεκτές. Πρέπει να υποστηρίζεται από πολλές σειρές τεκμηρίων και να μην έχει μόνο ένα θεμέλιο. Θα βρείτε πως οι περισσότερες ψευδό-επιστήμες έχουν ένα μοναδικό θεμέλιο. 2) μία θεωρία πρέπει να είναι τόσο ακριβής ώστε να είναι διαψεύσιμη με διάφορα τεστ. Αν δεν μπορεί να εξεταστεί, δοκιμαστεί ή διαψευθεί τότε δεν μπορεί να αποκαλεστεί θεωρία. Αν κάτι είναι πραγματικά δυνατό να εξετασθεί τότε άλλοι πρέπει να μπορούν να επαναλάβουν τα τεστ και να βρουν τα ίδια αποτελέσματα. Θα βρείτε πως στις ψευδό-επιστήμες σπανίως είναι αυτό δυνατό. Γενικά κάνουν ισχυρισμούς ή κατασκευάζουν δικαιολογίες για το γιατί δεν μπορούν να γίνουν τεστ ή να τα επαναλάβουν τρίτοι. 3) Μία θεωρία πρέπει να κάνει συγκεκριμένες προβλέψεις, που μπορούν να εξεταστούν, για πράγματα που δεν έχουν ακόμα παρατηρηθεί. 4) Μία θεωρία πρέπει να αφήνει χώρο για αλλαγές βασισμένες στην ανακάλυψη νέων στοιχείων. Πρέπει να είναι δυναμική, δοκιμαστική και διορθώσιμη. Θα προσέξετε πως οι περισσότερες ψευδό-επιστήμες δεν αφήνουν χώρο για αλλαγή μέσω νέων ανακαλύψεων.
2-Ο ισχυρισμός βασίζεται σε αρχαία γνώση;
Αυτό είναι μια σίγουρη ένδειξη ότι ο ισχυρισμός δεν βασίζεται σε επιστημονικά αποδεικτικά στοιχεία και έχει σκοπό να σας ξεγελάσει να πιστέψετε πως επειδή το πίστευαν οι αρχαίοι κινέζοι τότε έχει αξία. Στην πραγματικότητα πολλές αληθινές επιστημονικές θεωρίες δεν είναι πολύ παλιές, διότι έχουν αντικαταστήσει παλαιές θεωρίες καθώς η γνώση αυξάνεται. Γενικώς όσο πιο σύγχρονα τα αποδεικτικά, τόσο καλύτερη η επιστημονική τους βάση.
3-Πρώτα ανακοινώθηκε μέσα από τα ΜΜΕ ή από επιστημονικά μέσα;
Πραγματικές αποκαλύψεις πηγαίνουν μέσα από αμερόληπτες ομότιμες(peer review) διαδικασίες που οδηγούν σε έκδοση σε επιστημονικά περιοδικά. Όταν κάτι ανακοινώνεται για πρώτη φορά μέσα από τα ΜΜΕ, όπως τα πειράματα κρύας σύντηξης των Pons και Fleischman ή η μηχανή αέναης κίνησης του Stoern, τότε γενικά υπάρχει λόγος που οι υποστηριχτές τους επιλέγουν να μην τα περάσουν από λεπτομερή επιστημονικό έλεγχο.
4-Βασίζεται ο ισχυρισμός στην ύπαρξη κάποιας άγνωστης μορφής ¨ενέργειας¨ ή σε άλλο παραφυσικό φαινόμενο;
Χύμα και χωρίς νόημα χρήση λέξεων που ακούγονται επιστημονικές όπως «ενέργεια» είναι μία από τις πιο κοινές ενδείξεις στις διαδεδομένες ψευδό-επιστήμες. Όροι όπως ενεργειακά πεδία, αρνητική ενέργεια, Τσι, όργον, αύρα, υπέρ-διαστασιακή ενέργεια είναι εντελώς χωρίς επιστημονικό νόημα. Πλησιάστε με πολύ προσοχή!
5-Δηλώνουν οι υποστηρικτές πως ο ισχυρισμός τους καταστέλλεται από τις αρχές;
Αυτό είναι συνήθως μια πολύ αδύναμη δικαιολογία για το γιατί οι πλειοψηφία των επιστημόνων δεν λαμβάνουν σοβαρά τον ισχυρισμό τους, ή γιατί το προϊόν δεν είναι εγκεκριμένο από την αρμόδια αρχή, ή γιατί επιστημονικά περιοδικά δεν δημοσιεύουν τα άρθρα τους. Θα το ακούσετε συχνά αυτό με τη μορφή μιας συνομωσίας του ιατρικού κόσμου για την εξάλειψη μίας κομπογιαννίτικης θεραπείας επειδή είναι προς το συμφέρον του ιατρικής βιομηχανίας να σας κρατήσει άρρωστος. Στην πραγματικότητα, κάθε γιατρός ή φαρμακευτική εταιρεία που θα μπορούσε να αναπτύξει μια νέα θεραπεία, θα έκανε μια τεράστια περιουσία. Ποτέ δεν θα το καταπίεζαν. Το ίδιο ισχύει και για τους κατασκευαστές αυτοκινήτων σε όλο τον κόσμο για τους οποίους λέγεται ότι "αποκρύβουν" νέες αποδοτικότερες τεχνολογίες κινητήρων.
6-Ακούγετε ο ισχυρισμός παρατραβηγμένος ή πολύ καλός για να είναι αληθινός;
Όταν κάτι ακούγεται πολύ καλό για να είναι αληθινό, συνήθως δεν είναι αληθινό. Εντυπωσιακοί ισχυρισμοί απαιτούν εντυπωσιακά αποδεικτικά στοιχεία. Ο ισχυρισμός ταιριάζει πραγματικά με τον τρόπο που γνωρίζουμε πως λειτουργεί ο κόσμος; Πόσο συχνά κάτι που ισχυρίζεται ότι θα φέρει τον κόσμο ανάποδα έχει αποδειχθεί ότι είναι αλήθεια; Προσεγγίστε τον ισχυρισμό με σκεπτικισμό, και ζητήστε αποδεικτικά στοιχεία τόσο εντυπωσιακά όσο και ο ισχυρισμός.
7-Υποστιρίζεται ο ισχυρισμός από τεχνικές μάρκετινγκ;
Να είστε επιφυλακτικοί με τεχνάσματα μάρκετινγκ, και να έχετε κατά νου ότι τεχνάσματα μάρκετινγκ είναι, από μόνα τους, εντελώς άχρηστα. Παραδείγματα ύποπτων τεχνασμάτων κυκλοφορίας που θα πρέπει να εγείρει πάντα τον σκεπτικισμό είναι οι εικόνες των ανθρώπων που φορούν ρόμπες εργαστήριου, τις εγκρίσεις από διασημότητες, μαρτυρίες από οποιαδήποτε πηγή, και αναφορά πιστοποιήσεων, σχολών, ακαδημιών και ινστιτούτων.
8- Περνά ο ισχυρισμός το ξυράφι του Όκκαμ; ( Occam’s Razor)
Υπάρχει μια απλούστερη, φυσική εξήγηση για τον ισχυρισμό που να μην απαιτεί κανένα υπερφυσικό στοιχείο; Είναι τα αποτελέσματα σύμφωνα με τα αποτελέσματα ενός εικονικού(placebo) φαρμάκου ή την φυσική ικανότητα επούλωσης του σώματος; Μπορεί ένας ταχυδακτυλουργός-μάγος να αντιγράψει τα κατορθώματα ενός μέντιουμ; Ο νόμος των μεγάλων αριθμών αναφέρει ότι ένα ένα-στο-εκατομμύριο γεγονός συμβαίνει συνήθως σε όλους μια φορά το μήνα, και δεδομένου ότι το Ξυράφι του Όκκαμ λέει ότι η απλούστερη από δύο πιθανές εξηγήσεις είναι συνήθως η σωστή, μην τρέχετε σε μία υπερφυσική εξήγηση μόνο και μόνο επειδή σας έτυχε να ονειρευτείτε την γιαγιά σας για τη νύχτα που πέθανε.
9-Έρχετε ο ισχυρισμός από μια πηγή αφοσιωμένη στην διάδοσή της;
Η επιστήμη δουλεύει ξεκινώντας από μηδαμινές υποθέσεις και ψάχνοντας αποδείξεις. Ψευδό-επιστήμες ξεκινάνε με μια υπόθεση και την στηρίζουν με αμφισβητήσιμη έρευνα και συλλογιστική. Είναι απίθανο ότι ένα ίδρυμα αφιερωμένο στην προβολή ενός συγκεκριμένου ισχυρισμού θα παρουσιάσει οποιοδήποτε είδος αποδείξεων, εκτός από εκείνες που υποστηρίζουν τον ισχυρισμό τους, και η μεροληψία αυτή θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη.
10-Ήταν οι υποστηρικτές σωστοί με τις δοκιμές τους;
Κάθε καλή έρευνα θα περιγράψει την δοκιμή που έγινε, και θα παρουσιάσει όλα τα στοιχεία που δεν δικαιολογούν το συμπέρασμα. Να είστε δύσπιστοι για τυχόν ισχυρισμούς που δεν περιγράφουν λεπτομερώς τη μεθοδολογία εξέτασης ή που δεν ήταν λεπτομερής ή υπεύθυνη , συμπεριλαμβανομένης της εξωτερικής επαλήθευσης και επανάληψης, ή που δεν παρέχουν όλα τα τεκμήρια ακόμα και αυτά εναντίων.
11-Πόσο καλή είναι η ποιότητα των τεκμηρίων υπέρ του ισχυρισμού.
Προσέχετε όταν τα δεδομένα δοκιμών μπορεί να είναι ευαίσθητα στην επιλογή παρατήρησης, η οποία είναι η καταμέτρηση μόνο των επιτυχιών και όχι των αποτυχιών, όπως βλέπουμε με τα μέντιουμ στην τηλεόραση. Προσέχετε όταν το μέγεθος του δείγματος είναι πολύ μικρό για να έχει στατιστική σημασία, όπως με τις περισσότερες κλινικές δοκιμές της ομοιοπαθητικής. Και ειδικά προσέξτε για βιαστικά συμπεράσματα αιτιωδών σχέσεων: η υπόθεση ότι, επειδή η ανακούφιση επήλθε μετά το γιατροσόφι, το γιατροσόφι πρέπει να προκάλεσε την ανακούφιση.
12-Έχουν οι ισχυριζόμενοι αυθεντικά-σύννομα διαπιστευτήρια.
Να έχετε υπόψη σας πως υπάρχει ένας τεράστιος αριθμός από μη αναγνωρισμένα ιδρύματα (που συχνά είναι γραφεία σε σπίτια) που δίνουν πτυχία σε σχεδόν οτιδήποτε. Να έχετε ακόμα υπόψη σας πως πολλά ιδρύματα που ισχυρίζονται ότι είναι αναγνωρισμένα έχουν πάρει την αναγνώριση τους από μη διαπιστευμένα σώματα αναγνώρισης. Τέλος να ξέρετε πως αυθεντικά αναγνωρισμένα πανεπιστήμια έχουν συχνά επιπλέον προγράμματα σε μη επιστημονικά πεδία όπως χειροπρακτική και βελονισμό. Πρέπει να είστε προσεκτικοί. Για να δείτε πόσο προσεκτικοί, πηγαίνετε στο ThunderwoodCollege.com και αποκτήσετε το δικό σας διδακτορικό (Ph.D.) στον τομέα της επιλογής σας σε δευτερόλεπτα, δωρεάν.
13-Οι υποστηρικτές ισχυρίζονται πως κάτι δεν πάει καλά με το κανονικό;
Όταν μία πραγματική έρευνα παρουσιάζεται, αποτελείται από τα στοιχεία που ανακαλύφθηκαν και το συμπέρασμα. Δεν ξεκινά τις κατηγορίες και κινδυνολογίες για το πώς τα τρόφιμα που τρώμε είναι επικίνδυνα, πώς καταστρέφουμε τον πλανήτη, πως η κυβέρνηση καλύπτει τα κακά της, ή πώς θα πας στην κόλαση αν δέχεσαι την εξέλιξη. Όταν ένας ισχυρισμός παρουσιάζεται ως εναλλακτική λύση για τα λάθη του status quo, είναι ένα σημάδι ότι ο ισχυρισμός βασίζεται πιθανότατα στην ιδεολογία και στην φιλοσοφία και όχι στην επιστήμη.
14-Είναι ¨Φυσικό¨;
Όπως έχει ειπωθεί πολλές φορές , μέσα από κανένα ορισμό δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι αν ένα προϊόν είναι «φυσικό» , σημαίνει ότι είναι ασφαλές και υγιεινό. Σκεφτείτε τα παραδείγματα: κώνειο, υδράργυρο, μόλυβδο, νευροτοξίνης μέδουσας, αμίαντο, για να μην αναφέρω τον σχεδόν άπειρο αριθμό των τοξικών βακτηρίων και ιών (E. coli, σαλμονέλα, βουβωνική πανώλη, ευλογιά). Σε πολλές περιπτώσεις, έχουν σχεδιαστεί και παρασκευασθεί συνθετικές εκδοχές των φυσικών ενώσεων για να καταστούν ασφαλέστερες, πιο αποτελεσματικές, και να μπορούν να παράγονται σε μεγάλες ποσότητες.
15- Έχει ο ισχυρισμός υποστήριξη από πολιτικές , ιδεολογικές ή πολιτιστικές πηγές;
Ορισμένοι υποστηρικτές υποδεικνύοντας ότι είναι ηθικά, ή πολιτικά ορθό να δεχθούμε τους ισχυρισμούς τους, ανακατευθύνουν την προσοχή μας από το γεγονός ότι δεν είναι επιστημονικά ορθοί. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως του δημιουργησμού, υπέρμαχοι χρησιμοποιούν το δικαστικό σύστημα για να αναγκάσουν τα σχολεία να διδάξουν τους ισχυρισμούς τους ως γεγονός. Γενικά, όταν μια θεωρία είναι επιστημονικά ορθή, ακόμη και αν είναι ολοκαίνουργια θα βρει τελικά το δρόμο της στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα σπουδών. Καλή επιστήμη γίνεται στο εργαστήριο - όχι στα δικαστήρια, όχι σε πορείες διαμαρτυρίας, ούτε σε blog και ούτε στην εκκλησία. Μια πολιτική ή πολιτιστική εκστρατεία για να νομιμοποιηθεί ή να προωθηθεί κάποιο προϊόν ή ισχυρισμός αποτελεί σημαντική ένδειξη ότι είναι πλαστός.
Ορίστε! Με αυτή τη λίστα ελέγχου, κάποιος είναι καλά εξοπλισμένος για να ξεχωρίσει την ήρα από το σιτάρι. Ερωτήματα όπως αυτά, θα πρέπει να διδάσκονται στα σχολεία, ενθαρρύνοντας τους νέους να αρχίσουν να βλέπουν όλη την τρελή παραπληροφόρηση στον κόσμο μας με κριτική σκέψη. Η ικανότητα να διαχωρίσει κανείς την αλήθεια από την φαντασία είναι ουσιαστικής σημασίας για την πορεία μας ως είδος στην αναζήτησή μας για τις επόμενες μεγάλες ανακαλύψεις στην ιατρική, την εξερεύνηση του διαστήματος, την πληροφορική, την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και σε κάθε άλλο επιστημονικό πεδίο.
Μετάφραση: Αγαπίδης Κυριάκος
Για να το ακούσετε ή διαβάσετε στα Αγγλικά καντε κλικ εδώ